Słabnący trend wzrostowy produkcji
l Produkcja przemysłowa we wrześniu 2008 r. zwiększyła się o 7,0% r/r wobec spadku o 3,7% r/r w sierpniu. Odreagowanie dynamiki produkcji okazało się najbardziej silne w przetwórstwie przemysłowym, do 7,7% r/r z -3,8% r/r w sierpniu. Sezonowo dostosowany wzrost produkcji przemysłowej we wrześniu wyniósł 3,5% r/r wobec wzrostu o 7% r/r średnio w okresie styczeń-sierpień. Wzrost produkcji budowlano-montażowej przyspieszył do 13,2% r/r z 5,9% r/r w sierpniu, ale obniżył się wobec wzrostu o 15,8% r/r średnio w okresie styczeń-sierpień.
l W sumie, choć dane o produkcji za wrzesień pokazały, że silne załamanie dynamiki produkcji w sierpniu było w dużym stopniu efektem mniejszej liczby dni roboczych, to jednocześnie pokazały osłabienie wzrostu produkcji po oczyszczeniu z tego typu efektów, jeszcze przed intensyfikacją globalnego kryzysu.
Nadal solidna dynamika sprzedaży detalicznej
l Roczna dynamika sprzedaży detalicznej wzrosła we wrześniu do 11,6% nominalnie (i 8,3% realnie) z 7,7%. Ponownie na wartości sprzedaży zaciążył sektor motoryzacyjny (efekt prywatnego importu aut nierejestrowanego przez GUS), podczas gdy w pozostałych działach handlu sytuacja wyglądała wciąż całkiem dobrze. Roczny wzrost sprzedaży towarów w takich działach, jak odzież i obuwie, farmaceutyki i kosmetyki czy meble i sprzęt RTV-AGD, utrzymał się na bardzo wysokim poziomie 20-30%, świadcząc o sile popytu konsumpcyjnego.
l Nadal zakładamy, że konsumpcja prywatna będzie czynnikiem stabilizującym wzrost PKB w Polsce w II połowie 2008 r. i w 2009 r., chociaż prognozujemy, że pewnego spowolnienia jej wzrostu nie da się uniknąć ze względu na niekorzystną zmianę tendencji na rynku pracy.
Kolejne sygnały schłodzenia sytuacji na rynku pracy
l Stopa bezrobocia rejestrowanego spadła we wrześniu do 8,9%, a według Eurostatu do zaledwie 6,5% wobec średniej UE-27 na poziomie 6,8%. Roczna dynamika przeciętnej płacy w firmach wzrosła we wrześniu do 10,9% z 9,7% w sierpniu, a roczny przyrost zatrudnienia obniżył się do 4,1% r/r z 4,2% r/r.
l Ponieważ wzrost płac we wrześniu był niższy niż średnia z pierwszych 8 miesięcy roku (11,4% r/r), dane wskazują, że dynamika płac stopniowo wyhamowuje, chociaż nie tak szybko, jak sugerowało spowolnienie ich wzrostu w sierpniu, kiedy na poziom płac miały wpływ czynniki jednorazowe (mniejsza liczba przepracowanych w miesiącu godzin).
l Również w przypadku dynamiki zatrudnienia dane potwierdzają systematyczne wyhamowywanie rocznego wzrostu (średnia z 8 pierwszych miesięcy roku to 5,3%). O ile w całym sektorze przedsiębiorstw zatrudnienie wzrosło we wrześniu o 0,1% m/m, to szczegółowe dane pokazały, że w przetwórstwie przemysłowym piąty miesiąc w rzędu miała miejsce lekka redukcja zatrudnienia w ujęciu miesięcznym, a roczna dynamika zatrudnienia obniżyła się do 1,5% z 4,6% na początku roku.
l Prognozujemy, że wraz ze spowolnieniem tempa wzrostu PKB w kolejnych kwartałach dynamika płac i zatrudnienia będzie dalej stopniowo ograniczana, a tempo spadku stopy bezrobocia wyraźnie wyhamuje. W II połowie 2009 r. należy się spodziewać wzrostu stopy bezrobocia w ujęciu rocznym.
l Niemniej, z punktu widzenia oceny siły popytu konsumpcyjnego w najbliższych kwartałach, obserwowany obecnie wzrost dochodów z wynagrodzeń nadal sprzyja utrzymaniu wysokiego tempa wzrostu spożycia prywatnego przy wysokim bieżącym poziomie oszczędności gospodarstw domowych. We wrześniu fundusz wynagrodzeń w sektorze firm zwiększył się o 15,5% r/r nominalnie i 10,5% r/r realnie.
Zaostrzenie polityki kredytowej przez banki
l Roczny wzrost podaży pieniądza we wrześniu 2008 r. przyspieszył do 17,1% z 16,8% w sierpniu. Dynamika depozytów gospodarstw domowych utrzymała się blisko 24%, a dynamika depozytów firm wzrosła do 6,7% z 3,1%. Szybszy przyrost podaży pieniądza w ostatnich miesiącach to efekt dostosowania portfelowego oraz zmian kursowych (wzrost złotowej wartości depozytów walutowych).
l Roczny wzrost kredytów ogółem przyspieszył do 27,8% (dla gospodarstw domowych wzrost dynamiki do 33,4%, a dla firm nadal ok. 25%), choć wynikało to z efektu kursowego. Spodziewane według wyników najnowszej ankiety NBP na temat rynku kredytowego zaostrzenie polityki kredytowej przez banki zarówno wobec firm, jak i gospodarstw domowych (głównie z powodu niepewności co do rozwoju sytuacji gospodarczej), negatywnie wpłynie na proces kreacji pieniądza i aktywność gospodarczą.
Wyraźne osłabienie dynamiki eksportu
l Bilans płatniczy za sierpień 2008 r. pokazał wyraźnie większe obniżenie dynamiki eksportu niż importu, wskazując, że obserwowane do końca lipca umocnienie złotego oraz trwające osłabienie popytu zagranicznego negatywnie wpływa na wyniki polskiego handlu zagranicznego. Oprócz pogłębienia ujemnego salda towarów, w sierpniu pogorszyło się również dodatnie saldo usług, ujemne dochodów oraz dodatnie transferów.
l Skumulowany za 12 miesięcy deficyt obrotów bieżących w relacji do PKB wzrósł po sierpniu do 4,9% z 4,7% po lipcu i na koniec roku osiągnie według nas 5,2%. Przewidywane przez nas znaczące osłabienie wzrostu eksportu w przyszłym roku prowadzić będzie do dalszego wzrostu deficytu w 2009 r. (przy dalszym spadku udziału finansowania go przez długoterminowy kapitał). Będzie to jednym z negatywnych czynników dla złotego.
Nasilenie kryzysu psuje nastroje firm i konsumentów
l Wyniki badań nastrojów wśród firm i konsumentów za październik przyniosły wyraźne pogorszenie. PMI dostosowany sezonowo spadł w październiku do najniższego poziomu w historii (poniżej poziomów w końca 1998 r. i przełomu 2001-2002), źle wróżąc wynikom eksportu, produkcji i sytuacji na rynku pracy w kolejnych miesiącach.
l Obniżyły się wskaźniki koniunktury GUS dla przetwórstwa przemysłowego, budownictwa i handlu detalicznego (spadek miesięczny i pogłębienie ujemnej dynamiki rocznej). Gwałtownemu załamaniu uległy wskaźniki ufności konsumenckiej GUS oraz Wskaźnik Optymizmu Konsumentów według Ipsos (w obu przypadkach szczególnie mocno spadły wskaźniki oczekiwań). W przypadku WOK towarzyszy temu wyraźne osłabienie skłonności konsumentów do zakupów.
Mniejsze obawy o inflację, mimo że bazowa na razie w górę
l Inflacja CPI we wrześniu 2008 r. spadła do 4,5% r/r. Głównymi czynnikami odpowiedzialnymi za spadek inflacji z poziomu 4,8% w sierpniu były ceny żywności (roczna dynamika w dół do 5,1% z 6,9%) i ceny paliw (roczna dynamika w dół do 3,7% z 6,8%).
l Ceny pozostałych towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły nieco bardziej od oczekiwań. W efekcie inflacja netto wzrosła do 4,3% z 4,0% w sierpniu, a inflacja CPI po wyłączeniu cen żywności i energii wzrosła do 2,9% z 2,7% w sierpniu. Miary inflacji bazowej pokazują, że na razie fundamentalna presja inflacyjna jest silna, ale zapewne w najbliższych kwartałach ulegnie wyraźnemu osłabieniu pod wpływem osłabienia wzrostu gospodarczego i zmiany tendencji na rynku pracy.
l Inflacja PPI ogółem wzrosła we wrześniu 2008 r. do 2,1% z 2% w sierpniu. Natomiast PPI na rynku krajowym spadła do 5,1% z 5,3%.
