Pracownicze Plany Kapitałowe w praktyce

PPK wprowadzane były przez przedsiębiorstwa od 2019 r. Terminy wdrożenia PPK w firmach zależały od liczby zatrudnionych osób. Najwcześniej PPK pojawiły się w dużych przedsiębiorstwach, a od 2021 r. zaczęły funkcjonować w firmach zatrudniających mniej niż 20 osób.

Pracownicze Plany Kapitałowe – zasady

Działanie PPK reguluje ustawa z dnia 4.10.2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r. poz. 427 z późn. zm.). Ustawa określa zasady gromadzenia środków w PPK, zawierania umów o zarządzanie PPK i umów o prowadzenie PPK, finansowania i dokonywania wpłat do PPK oraz dokonywania wypłat transferowych, wypłat i zwrotu środków zgromadzonych w PPK. PPK to program prywatnego, długoterminowego oszczędzania, w którym oszczędności budowane są wspólnie przez pracowników, pracodawców i państwo.

Pracodawca automatycznie zapisuje do programu wszystkich swoich pracowników, którzy ukończyli 18. i nie ukończyli 55 roku życia, podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

PPK obejmowani są pełnoletni zatrudnieni pracujący na umowy, od wynagrodzeń których odprowadzane są obowiązkowe składki emerytalno-rentowe. Są to:

• pracownicy (osoby zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę);
• osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą;
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych;
• osoby fizyczne – wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług;
• członkowie rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji;
• osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Osoby w wieku poniżej 55 lat trafiają do PPK „z automatu”, chyba że z tej możliwości zrezygnują – muszą podpisać i przekazać podmiotowi zatrudniającemu deklarację rezygnacji.

W przypadku osób, które ukończyły 55. rok życia i nie ukończyły 70. roku życia, umowy o prowadzenie PPK zawierane się wyłącznie na ich wniosek, pracodawca jest obowiązany do poinformowania takiej osoby zatrudnionej o możliwości złożenia wniosku.

Osoba zatrudniona może zrezygnować z odprowadzania składek na PPK, jak również zmienić zdanie i do systemu wrócić.

Pracodawcy zatrudniający pracowników mają obowiązek zawarcia umowy o zarządzanie PPK z instytucją finansową oraz umowy o prowadzenie PPK – w imieniu i na rzecz zatrudnionego.

Wyboru instytucji finansowej należy dokonać w porozumieniu z działającą zakładową organizacją związkową. W sytuacji jeśli takiej nie ma, to w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych, która została wyłoniona w tym celu. Przepisy dotyczące PPK dają wskazówki, jak wybierać instytucję finansową.

W szczególności należy ocenić:

• proponowane warunki zarządzania środkami gromadzonymi w PPK,
• efektywność w zarządzaniu aktywami oraz
• doświadczenie w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi.

Umowa o zarządzanie PPK nie może zawierać warunków mniej korzystnych niż warunki prezentowane przez instytucję finansową na portalu PPK w dniu zawarcia tej umowy.

W PPK obowiązuje autozapis. W przypadku gdy pracownik w wieku 18–55 lat nie złoży pisemnej deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do pracowniczego planu kapitałowego, pracodawca automatycznie zapisze go do PPK. Pracodawca ponawia autozapis co cztery lata. Pierwszy ponowny autozapis do PPK miał miejsce w 2023 r., a kolejne będą w 2027 r. i w 2031 r.

W praktyce oznaczało to, że:

1. deklaracje osób zatrudnionych złożone do 28 lutego 2023 r. przestały obowiązywać od marca 2023 r.,
2. jeżeli pracownik nie złożył od 1 marca 2023 r. ponownie deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, pracodawca rozpoczął dokonywanie w jego imieniu wpłat: naliczył i pobrał wpłaty w marcu 2023 r., a w kwietniu dokonał wpłat do PPK.

Finansowanie PPK

Oszczędności w ramach PPK tworzone są wspólnie przez osoby zatrudnione, firmy oraz państwo. Pracownicy i pracodawcy finansują kwoty podstawowe (odpowiednio 2% i 1,5% wynagrodzenia), mogą też wpłacać kwoty dodatkowe.