11–13 maja 2005 r., Międzyzdroje
W dniach 11–13 maja 2005 r. w Międzyzdrojach odbyła się VI edycja międzynarodowej konferencji „Zarządzanie finansami – biznes, bankowość i finanse na rynkach wschodzących” organizowana wspólnie przez Uniwersytet Szczeciński oraz Uniwersytet Północnej Malezji. Uczestniczyło w niej 180 naukowców z wiodących uczelni ekonomicznych zarówno polskich, jak i zagranicznych oraz grono finansistów praktyków.
Pojęcie rynku wschodzącego nie jest jednoznaczne. Jedna z definicji mówi, iż jest to taki rynek, w przypadku którego przeprowadzane są pewne reformy mające służyć wzmocnieniu gospodarki danego państwa i spowodować w konsekwencji generowanie dochodów porównywalnych do tych, jakie są osiągane przez najbardziej rozwinięte gospodarczo kraje na świecie1. Ponadto gospodarki wschodzące charakteryzują się niższym poziomem inwestycji zagranicznych, ich rynki kapitałowe są mniej efektywne, a poziom stóp procentowych oraz inflacji jest tam wyższy niż w krajach OECD.
G. Kołodko z kolei uważa, iż znacznie łatwiejszym zadaniem jest stwierdzenie, jakie gospodarki nie są gospodarkami wschodzącymi niż jednoznaczne wyodrębnienie cech charakteryzujących rynki wschodzące.
Bez wątpienia jednak takie kraje, jak Czechy, Polska, Węgry, Litwa, Łotwa czy Estonia uważane są za rynki wschodzące. Z kolei w Azji znakomitym przykładem gospodarki wschodzącej jest Malezja, której PKB w trakcie ostatnich sześciu lat po przezwyciężeniu azjatyckiego kryzysu finansowego wzrastał w pięcioprocentowym tempie. Natomiast w 2004 r. produkt krajowy brutto Malezji zwiększył się o 7,1%. Jednocześnie malezyjski rynek kapitałowy, w tym również rynek instrumentów pochodnych, rozwijają się bardzo dynamicznie. Nie bez znaczenia jest tu też fakt, iż instytucje odpowiedzialne za regulowanie rynku finansowego (Ministerstwo Finansów, Bank Centralny – Bank Negara Malaysia, Komisja Papierów Wartościowych – Securities Commission, Giełda Papierów Wartościowych Malezji – Bursa Malaysia), są uważane za jedne z najbardziej efektywnych oraz najbardziej spójnych przedsięwzięć na rynku azjatyckim. Malezyjskie firmy wdrażają coraz bardziej wyrafinowane zasady zarządzania finansami. Równie dynamicznie rozwija się w Malezji szkolnictwo wyższe, a nakłady na naukę należą do najwyższych na świecie.
Niewątpliwie świadomość podobnych problemów oraz chęć wymiany doświadczeń stanowiła inspirację dla dr. hab. prof. Dariusza Zarzeckiego z Uniwersytetu Szczecińskiego oraz prof. Yusnidah Ibrahima z Uniwersytetu Północnej Malezji do zorganizowania wspólnego przedsięwzięcia. Dotychczas Zakład Inwestycji i Wyceny Przedsiębiorstw Uniwersytetu Szczecińskiego zorganizował pięć międzynarodowych konferencji „Zarządzanie Finansami”, a Wydział Finansów i Bankowości Uniwersytetu Północnej Malezji – dwie międzynarodowe konferencje „Bankowość i Finanse”. Natomiast w trakcie kolejnej, już wspólnej konferencji, która odbyła się w maju tego roku w Międzyzdrojach, postanowiono podjąć dyskusję na temat rynków wschodzących, do których należy zarówno gospodarka malezyjska, jak i polska.
Czy metody zarządzania finansami wypracowane na rynkach rozwiniętych mogą być stosowane na rynkach wschodzących? Jak pozyskiwać kapitał na rynkach wschodzących? W co inwestować? To tylko przykłady pytań, na które odpowiedzi szukali naukowcy i praktycy z kraju i zagranicy.
Na temat rynków wschodzących mówiła m.in. prof. Nor Hayati Ahmad z Universiti Utara Malaysia w wystąpieniu pt. Market responses to SRR changes: evidence from an emerging market, która prezentując wyniki przeprowadzonych badań wskazała, iż obniżenie poziomu rezerw obowiązkowych stanowi niezwykle skuteczne narzędzie makroekonomiczne służące do ożywienia gospodarki dotkniętej kryzysem finansowym.
Z kolei dr Grażyna Kozuń-Cieślak z Politechniki Radomskiej w swojej prezentacji pt. Emerging market economies as FDI host countries podkreślała olbrzymie znaczenie bezpośrednich inwestycji zagranicznych, które, oprócz środków finansowych, dostarczają również niezmiernie trudnego do wycenienia know- -how. Natomiast prof. Merouane Lakehal-Ayat z St. John Fisher College w USA w referacie pt. The US and EU today: Issues and challenges in the economic and financial areas odniósł się do problemów i wyzwań stojących przed gospodarką amerykańską oraz gospodarkami europejskimi w następnych dekadach. Za jedno z najpoważniejszych zagrożeń uznał konkurencyjność gospodarek azjatyckich „tygrysów”, za jakie uważa się Chiny, Indie, a także Malezję.
Szczególnie eksponowany był również temat fuzji i przejęć. Gość konferencji, prof. Sudi Sudarsanam z Cranfield University (Wielka Brytania), czołowy autorytet w dziedzinie fuzji i przejęć w Europie oraz autor jednego z najlepszych oraz najczęściej polecanych podręczników: The Essence of Mergers and Acquisitions, mówił o czynnikach determinujących wycofywanie spółek z giełd oraz o motywach zawierania tego typu transakcji (Determinants of going private and shareholder gains: corporate governance, growth opportunities and leverage).
Wyniki badań prof. Sudarsanama wskazują na to, że przedmiotem tego typu transakcji są firmy, które mają stosunkowo niewielki potencjał wzrostu, charakteryzują się niską kapitalizacją oraz słabszymi niż średnia rynkowa wynikami operacyjnymi. Natomiast zyski akcjonariuszy wzrastają wraz ze spadkiem wartości wskaźnika cena/zysk spółek stanowiących przedmiot wykupu. Zdaniem profesora, w odniesieniu do polskich oraz malezyjskich firm w przyszłości, wraz z rozwojem rynku kapitałowego będzie można obserwować podobne tendencje.
Kolejnym ciekawym nurtem dyskusji w trakcie konferencji były kwestie związane ze społecznymi przedsięwzięciami inwestycyjnymi. Prof. Kevin Campbell z University of Stirling (Wielka Brytania) w wystąpieniu pt. Public private partnerships in the UK: a critical evaluation dokonał bardzo ciekawej oceny zaangażowania sektora prywatnego w realizację przedsięwzięć finansowanych ze środków publicznych w Wielkiej Brytanii. Z kolei prof. dr hab. M. Hamrol oraz mgr Łukasz Trojnarski w swojej prezentacji przedstawili metody analizy kosztów i korzyści społecznych stosowane na rynkach rozwiniętych. Jak podkreślali wycena kosztów i korzyści społecznych wiąże się często z koniecznością szacunku wartości dóbr, dla których nie istnieją efektywnie funkcjonujące rynki. Natomiast prof. dr hab. S. Kasiewicz i dr W. Rogowski w wystąpieniu pt. Społeczny koszt kapitału w warunkach skrajnie rozbieżnych postaw beneficjentów przestrzegali, że realizacja społecznych przedsięwzięć inwestycyjnych często łączy się z ostrymi konfliktami pomiędzy potencjalnymi beneficjentami, co powinno znaleźć odzwierciedlenie w metodach oceny opłacalności tych przedsięwzięć, a w szczególności w metodach szacowania społecznego kosztu kapitału.
Podczas konferencji poruszono również inne wątki z dziedziny zarządzania finansami. Prof. Joseph G. Nellis z Cranfield University (Wielka Brytania) oraz mgr Magdalena Kisielewska z Uniwersytetu Szczecińskiego przedstawili wyniki badań nad efektywnością sektora bankowego w Polsce. Zastosowanie metody DEA (Data Envelopment Analysis) pozwoliło postawić oraz udowodnić tezę, iż banki działające w segmencie klientów detalicznych działają bardziej efektywnie niż te podmioty, które obsługują klientów korporacyjnych.
Z kolei prof. dr hab. Uniwersytetu Łódzkiego J. Gajdka, podsumowując wyniki badań nad stopami zwrotu z dywidend wypłacanych przez spółki notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, wskazał kierunki dalszych badań, które pozwoliłyby udzielić odpowiedzi na pytania dotyczące tego, jak często skład portfela powinien ulegać zmianie – raz czy też dwa razy do roku – aby osiągnąć najwyższą stopę zwrotu oraz ile akcji powinno wchodzić w skład optymalnie zbilansowanego portfela.
Prof. Milan Hrdý z University of Economics w Pradze w prezentacji pt. Identification of the discount rate for the financial institution’s valuation purposes podkreślał, iż w procesie szacowania stóp dyskontowych dla instytucji finansowych należy brać pod uwagę specyfikę ich działalności wynikającą chociażby z faktu, iż zobowiązania stanowią aż 90% sumy pasywów tego typu podmiotów.
Wymienione wystąpienia dotyczą tylko niewielkiej części tematów poruszanych w trakcie konferencji. Równie interesujące dyskusje toczyły się w obszarze zarządzania wartością spółek, wyceny, zarządzania ryzykiem, nadzoru korporacyjnego, oceny efektywności inwestycji, źródeł finansowania, mierzenia i oceny wyników przedsiębiorstw, a także bankowości i finansów międzynarodowych.
W trakcie konferencji, podczas uroczystej gali, po raz trzeci przyznana została nagroda promująca wybitne osiągnięcia w dziedzinie zarządzania finansami „Beta 2005”. 37-centymetrowa statuetka została zaprojektowana i wykonana w pracowni znanego rzeźbiarza Jakuba Lewińskiego.
Nagrodę Beta przyznaje kapituła złożona z wiodących naukowców i praktyków zarządzania finansami. W skład Kapituły Bety 2005 weszli: prof. dr hab. Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu Leszek Dziawgo, prof. dr hab. inż. Wiktor Krawczyk z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, prof. dr hab. inż. Wiesław Pluta z Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, prof. dr hab. Uniwersytetu Szczecińskiego Dariusz Zarzecki oraz Raimondo Eggink – członek Rady Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie i Krzysztof Bień, zastępca redaktora naczelnego dziennika „Rzeczpospolita”.
VI edycję konferencji uwieńczyła dwutomowa publikacja konferencyjna, która zawiera 115 artykułów z dziedziny zarządzania finansami. Na konferencji wygłoszono ponad 70 z nich.
Kolejna, siódma edycja międzynarodowej konferencji „Zarządzanie finansami” odbędzie się w kwietniu 2006 r.
