Termin VUCA jako akronim słów: nieprzewidywalność, niepewność, złożoność i niejednoznaczność został stworzony przez amerykańską Akademię Wojskową pod koniec lat 90. i w niedługim czasie zaczął być używany do analizy otoczenia przedsiębiorstwa, charakteryzowanego przez ciągle zmieniającą się rzeczywistość1. Globalne środowisko biznesowe wpływa na ryzyko każdego przedsiębiorstwa. Ważne jest przeanalizowanie przyszłych scenariuszy z innych rynków i sektorów. Należy odpowiedzieć na pytanie, co przyniesie jutro w następstwie decyzji zarządczych. Stąd menedżerowie powinni zmienić sposób myślenia o własnym biznesie. Ryzyko związane z działaniami i decyzjami organizacji dotyczy nie tylko jej samej, lecz także rozciąga się na wiele podmiotów wokół, często z nią bezpośrednio nawet niezwiązanych. Każde przedsiębiorstwo jest narażone na ryzyko decyzji innych podmiotów. Stąd menedżerowie powinni stale brać pod uwagę, że ryzyko może pojawić się z najmniej oczekiwanej strony.
Struktura VUCA globalnej gospodarki
Menedżerowie funkcjonują w globalnej gospodarce, która naraża wyniki każdej ich decyzji na coraz to nowe ryzyka². Ryzyko związane z działaniami i decyzjami menedżerów nie tylko dotyczy przedsiębiorstwa, lecz także rozciąga się na wiele podmiotów wokół, będąc zjawiskiem dwukierunkowym, ponieważ każde przedsiębiorstwo jest narażone na ryzyko decyzji innych. VUCA i ryzyko w coraz bardziej globalnej gospodarce stają się zatem niezwykle istotne dla sukcesu menedżera. Przykłady takiej sytuacji to nowe, rewolucyjne technologie, globalizacja funkcjonowania nawet małych przedsiębiorstw, jak również koronawirus, które mogą stać się czarnym łabędziem dla rozwoju globalnej gospodarki³.
Pandemia koronawirusa kreuje dużą niepewność, przykładowo dla, do niedawna dynamicznie rozwijającej się, ekonomii współdzielenia. Przykładem jest tzw. carsharing – jeżeli ludzie zostają w domu, to popyt na tego typu usługi obniża się, ponadto powstaje ryzyko skorzystania z zainfekowanego auta. Także współdzielenie powierzchni biurowej niesie ryzyko zachorowania, chociaż jest pewnie efektywniejsze niż opłacanie całości kosztów przez jedną osobę. Z tego powodu w okresie pandemii utracił rację bytu model biznesowy Moia (Grupa Volkswagen) wynajmu elektrycznych taksówek-busów przez kilka osób, na które popyt całkowicie zamarł. Także model biznesowy Airbnb w trakcie pandemii i gwałtownej zapaści ruchu turystycznego przestał działać.
Jednak dla przedsiębiorstwa, które będzie właściwie przygotowane, wystąpienie globalnego ryzyka może stać się szansą rozwoju i ekspansji, a właściwe zarządzanie ryzykiem powinno być wsparciem dla menedżerów w kreowaniu potencjału do wykorzystania szans. Informacja jest także podstawą do tworzenia zwinnych przedsiębiorstw, które są nie tylko przystosowane do skutecznego działania w erze cyfrowej rewolucji w globalnej gospodarce, charakteryzowanej przez wysokie ryzyko, lecz także przygotowane do wykorzystywania szans w momentach kryzysowych. Stąd istotne staje się właściwe sterowanie działalnością operacyjną, bazujące na wiarygodnych i kompletnych danych. Zatem dla podejmowania decyzji w warunkach globalnego ryzyka istotne jest pozyskanie prawdziwych informacji z właściwie zaprojektowanych procesów. Stąd dla jednych VUCA to synonim zagrożenia, dla innych to synonim szansy na rozwój. Tabela 1 przedstawia podstawy koncepcji VUCA.
Analizując tabelę, należy wskazać, że zmienność sytuacji odnosi się do jej niestabilności lub nieprzewidywalności. Wynika to ze znacznego braku wiedzy lub wątpliwości co do wyniku tej sytuacji. Zmienność dotyczy nie tylko cen, lecz także trendów rynkowych, upodobań klientów czy zmian technologicznych. Z drugiej strony zmienność stwarza możliwości i nowe opcje rozwoju przedsiębiorstw. Menedżer, który jest wyeksponowany na zmienność, powinien przeanalizować, czy sytuacja zmieni wartości determinujące ryzyko. Skuteczni menedżerowie podążają za zmiennością i wykorzystują pojawiające się możliwości. Analizując przyszłość, należy rozpatrywać wzrost liczby nieprzewidywalnych zmian w otoczeniu. Wraz ze wzrostem globalizacji rosną również wpływ i znaczenie zmiany dla biznesu.
Pozostałe 72% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuMożesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.
