Wszelkie decyzje podejmowane w przedsiębiorstwach wiążą się z ryzykiem rozumianym jako skwantyfikowana niepewność co do uzyskania w późniejszym okresie założonej stopy zwrotu lub warunków gospodarowania. W ramach ryzyka przedsiębiorstwa wyodrębnia się to operacyjne i to finansowe. W pierwszej części niniejszego artykułu przedstawiona zostanie istota ryzyka operacyjnego i finansowego, a następnie będą omówione stosowane w praktyce narzędzia pomiaru. W ostatniej części artykułu zostanie zilustrowane wyznaczanie poziomu ryzyka operacyjnego i finansowego na przykładzie istniejącego przedsiębiorstwa.
Istota ryzyka operacyjnego i finansowego
Ryzyko operacyjne dotyczy charakteru przedsięwzięcia gospodarczego i wiąże się z niepewnością co do wielkości przyszłych przepływów operacyjnych przedsiębiorstwa, tj. możliwością nieuzyskania planowanej wielkości przychodów ze sprzedaży oraz związanego z tym zysku operacyjnego na sprzedaży. Wynika ono zatem głównie z natężenia i rodzaju konkurencji, z wielkości potencjalnego zagrożenia pojawieniem się nowej konkurencji lub produktów substytucyjnych, a także z siły przetargowej dostawców i odbiorców. Możliwość oddziaływania przez przedsiębiorstwo na sprzedaż, koszty i ceny zależą od kształtowania się wymienionych czynników. Ryzyko działalności jest tym większe w im mniejszym stopniu firma może oddziaływać na te czynniki. Ponadto ryzyko operacyjne zależy także od czynników wewnętrznych, takich jak sprawność zarządzania, siła perswazji związków zawodowych itp.
Czynnikiem, który w sposób najbardziej bezpośredni wpływa na ponoszone ryzyko operacyjne, jest wysokość kosztów stałych zależnych w dużej mierze od wielkością majątku trwałego. Wzrost tego ostatniego podnosi bowiem koszty amortyzacji stanowiące jedną z głównych pozycji kosztów stałych. Wysokie koszty stałe, nawet w przypadku nieznacznego spadku sprzedaży, mogą spowodować znaczący spadek zysku operacyjnego oraz stopy zwrotu z aktywów. Zatem im wyższy udział kosztów stałych w kosztach ogółem (gdy pozostałe czynniki pozostają bez zmian), tym wyższy poziom ryzyka operacyjnego firmy.
Ryzyko finansowe wiąże się natomiast z finansowaniem majątku przedsiębiorstwa i zwiększa się w przypadku wzrostu udziału kapitału obcego w kapitałach ogółem. Przykładowo zaciągnięcie kredytu na sfinansowanie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością zwrotu pożyczonego kapitału i zapłaty odsetek. W związku z tym firma korzystająca z kredytu do finansowania swojej działalności ponosi zwiększone ryzyko z tytułu konieczności wypełnienia dodatkowych zobowiązań.
Podsumowując zatem, im wyższy udział kapitału obcego w strukturze finansowania majątku i związana z tym wyższa kwota odsetek z tytułu obsługi długu, tym bardziej zysk netto jest wrażliwy na zmiany zysku operacyjnego. Analogicznie do omawianego wcześniej ryzyka operacyjnego, które bezpośrednio zależy od wielkości kosztów stałych, ryzyko finansowe jest w bezpośrednim związku z kosztami finansowymi (głównie kosztami odsetek od kredytów i wierzycielskich papierów wartościowych).
Pozostałe 83% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuMożesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.
