Interpretacje PIBR, KNA oraz KNF dotyczące nowej ustawy o biegłych rewidentach - część 2

W odpowiedzi na apel interesariuszy zarówno Polska Izba Biegłych Rewidentów (dalej PIBR), jak i Komisja Nadzoru Audytowego (dalej KNA) oraz Komisja Nadzoru Finansowego¹ (dalej KNF) przekazały na swoich stronach internetowych² wyjaśnienia (w formie stanowisk, komunikatów czy odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania) dotyczące zgłaszanych problemów.

W numerze 11. „Biuletynu Głównego Księgowego” wyjaśniliśmy m.in. kwestie związane z zawarciem umowy o badanie, okresem zawarcia umowy oraz co oznaczają usługi zabronione. W dalszej części prezentujemy, co oznacza system wewnętrznej kontroli jakości firmy audytorskiej.

System wewnętrznej kontroli jakości firmy audytorskiej

System wewnętrznej kontroli jakości, o którym mowa w art. 50 ust. 1 ustawy³, powinien być ustanowiony zgodnie z krajowym standardem kontroli jakości i obejmować usługi atestacyjne zastrzeżone dla biegłego rewidenta (czynności rewizji finansowej), pozostałe usługi atestacyjne oraz usługi pokrewne. PIBR zwróciła jednocześnie uwagę, że krajowy standard kontroli jakości w całości oparty jest na MSKJ 1⁴.

Istnieje spójność pomiędzy coroczną oceną systemu wewnętrznej kontroli jakości, o której mowa w art. 50 ust. 3 ustawy⁵, oraz procesem nadzorowania systemu kontroli jakości, o których mowa w MSKJ 1 § 48. Zgodnie z ustawą w celu corocznej oceny systemu wewnętrznej kontroli jakości można przedstawić propozycje rozwiązań poprawiających adekwatność i skuteczność tego systemu. Zgodnie z MSKJ 1 w ramach systemu wewnętrznej kontroli jakości firma audytorska ustanawia proces nadzorowania niezbędny do oceny, czy zasady i procedury ustanowione w ramach systemu kontroli jakości są przydatne, adekwatne, działają skutecznie i są przestrzegane w praktyce. Elementem tego procesu jest również wskazywanie rozwiązań naprawczych, jeśli są konieczne. Co istotne, ustawa wprowadza dodatkowy obowiązek przechowywania dokumentacji z corocznej oceny przez co najmniej pięć lat.

Artykuł 64 ustawy, określający wymogi systemu kontroli jakości w firmie audytorskiej, dotyczy wyłącznie badań. Wskazuje on zakresy polityk i procedur, jakie firma audytorska zobowiązana jest wprowadzić w wewnętrznym systemie kontroli jakości wyłącznie w odniesieniu do badań. Należy jednak pamiętać, że wymogi te są spójne z MSKJ 1, a dzięki temu w dużej części mogą mieć zastosowanie nie tylko do badania, które jest szczególnego rodzaju usługą atestacyjną, ale również do innych usług atestacyjnych (zastrzeżonych i niezastrzeżonych dla biegłych rewidentów) i usług pokrewnych wykonywanych zgodnie z krajowymi standardami wykonywania zawodu.

Artykuł 64 ust. 1 pkt 1 ustawy⁶, dotyczący organizacji firmy audytorskiej w odniesieniu do badań, jest spójny z wymaganiami MSKJ 1.

Zarówno przepis ustawy, jak i MSKJ 1 zobowiązują firmę audytorską do ustanowienia takich polityk i procedur, które zapewnią, że:

• niezależność i obiektywizm biegłego rewidenta przeprowadzającego badanie nie będą zagrożone (MSKJ 1 §§ 20–25);
• pracownicy i inne osoby, które biorą bezpośredni udział w czynnościach badania, mają odpowiednią wiedzę i doświadczenie, aby wykonywane przez nich zlecenie badania było zgodne ze standardami badania, wymogami ustawowymi w zakresie niezależności, rotacji i kluczowego biegłego rewidenta (MSKJ 1 §§ 29–31);
• zlecanie niektórych czynności badania w ramach umowy o podwykonawstwo nie będzie wpływało negatywnie na jakość wewnętrznego systemu kontroli jakości (MSKJ 1 § 32) i nie będzie ograniczało możliwości sprawowania uprawnień nadzorczych przez KNA oraz organy PIBR.

Artykuł 64 ust. 1 pkt 2 ustawy⁷, dotyczący organizacji firmy audytorskiej w zakresie badania, jest spójny z wymaganiami MSKJ 1 w odniesieniu do zleceń badań. Zarówno przepis ustawy, jak i MSKJ 1 zobowiązują firmę audytorską do ustanowienia polityk i procedur:

• przeprowadzania badań (MSKJ 1 § 32 lit. a),
• przeprowadzania szkoleń pracowników (MSKJ 1 § 29),
• nadzorowania i oceniania działań pracowników (MSKJ 1 § 32 lit. b–c) oraz tworzenia akt badań (MSKJ 1 § 45).

Artykuł 64 ust. 1 pkt 3 ustawy⁸, dotyczący organizacji firmy audytorskiej w zakresie badania, jest spójny z wymaganiami MSKJ 1 w odniesieniu do zleceń badań. Zarówno przepis ustawy, jak i MSKJ 1 zobowiązują firmę audytorską do ustanowienia rozwiązań (polityki i procedury):

• zapobiegających zagrożeniom dla niezależności firmy audytorskiej i biegłych rewidentów działających w jej imieniu, a także rozwiązań wykrywających te zagrożenia, eliminujących je lub zarządzających nimi, przed przyjęciem nowego lub kontynowaniem dotychczasowego zlecenia badania (MSKJ 1 §§ 21–25);
• dotyczących dokumentowania i postępowania w przypadku pojawienia się takich incydentów, które mogą mieć poważne skutki dla rzetelności czynności podejmowanych przez firmę audytorską w zakresie badania (MSKJ 1 §§ 23, 28, 43–44, 55–56).

Artykuł 64 ust. 1 pkt 4 ustawy⁹, dotyczący organizacji firmy audytorskiej w zakresie badania, jest spójny z wymaganiami MSKJ 1 w odniesieniu do zleceń badań. Zarówno przepis ustawy, jak i MSKJ 1 zobowiązują firmę audytorską do ustanowienia polityk, procedur:

• w zakresie kontroli i zabezpieczeń systemów przetwarzania danych (MSKJ 1 § 46),
• zapewniających przestrzeganie decyzji i procedur na wszystkich poziomach organizacyjnych firmy audytorskiej.

Artykuł 64 ust. 1 pkt 6 ustawy¹⁰, dotyczący organizacji firmy audytorskiej w zakresie badania, jest spójny z wymaganiami MSKJ 1 w odniesieniu do zleceń badań, ponieważ wymogi art. 64 ust. 1 pkt 6 ustawy mieszczą się w postanowieniach MSKJ 1. Zarówno przepis ustawy, jak i MSKJ 1 zobowiązują firmę audytorską do przyjęcia odpowiedniej polityki procedur:

• zapewniających przestrzeganie obowiązujących zasad dotyczących rotacji kluczowego biegłego rewidenta oraz najwyższego rangą personelu (MSKJ 1 § 25, zasady rotacji określone w Kodeksie etyki IFAC/IESBA¹¹),
• określających tryb rozwiązywania sporów między kluczowym biegłym rewidentem oraz kontrolerem jakości wykonania badania (MSKJ 1 § 43).