Nowelizacja ustawy o rachunkowości – przegląd zmian

Dodatkowo cyfrowa transformacja życia gospodarczego została przyspieszona przez pandemię wywołaną rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.

W tym kierunku podąża także prawo europejskie. Wyrazem intencji Unii Europejskiej do wprowadzania przepisów mających na celu ułatwienie dostępności i porównywalności sprawozdań finansowych było przyjęcie rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/815 z 17 grudnia 2018 r. uzupełniającego dyrektywę 2004/109/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu raportowania.

Na mocy przepisów rozporządzenia 2019/815 emitenci, których papiery wartościowe zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, zwani dalej „emitentami”, mają obowiązek sporządzać swoje roczne raporty finansowe, w skład których wchodzą także sprawozdania finansowe, w formacie XHTML. W przypadku, gdy raport emitenta zawiera skonsolidowane sprawozdanie finansowe sporządzone zgodnie z MSR, należy oznakować takie sprawozdanie przy użyciu języka znaczników Inline XBRL. Rozwiązanie to ma na celu zwiększenie przejrzystości, dostępności i porównywalności sprawozdań finansowych sporządzanych przez spółki giełdowe oraz ułatwienie ich analizy. Sprawozdania finansowe podlegają z kolei badaniu przez firmy audytorskie i biegłych rewidentów, nad którymi sprawuje nadzór Polska Agencja Nadzoru Audytowego, zwana dalej „Agencją”.

Sporządzanie sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z działalności

( A ) stan aktualny

Zgodnie z ustawą z 29 września 1994 r. o rachunkowości wszystkie jednostki sporządzają sprawozdania finansowe (jednostkowe i skonsolidowane) w postaci elektronicznej (art. 45 ust. 1f ustawy).

Jednostki:

( 1 ) wpisane do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) – sporządzają sprawozdania finansowe w strukturze logicznej oraz formacie udostępnianych w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (art. 45 ust. 1g ustawy);

( 2 ) sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MSR – sporządzają sprawozdania finansowe w strukturze logicznej oraz formacie, jeżeli zostaną udostępnione w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (art. 45 ust. 1h ustawy), co oznacza, że sprawozdania te mogą być sporządzane w dowolnym formacie elektronicznym, np. PDF.

Zatem zgodnie z obecnym brzmieniem ustawy emitenci sporządzają sprawozdania finansowe oraz składają je do KRS w następujących formatach:

( 1 ) jednostkowe sprawozdania finansowe według ustawy – w formacie XML z załączonymi plikami PDF;

( 2 ) jednostkowe sprawozdania finansowe według MSR – w dowolnym formacie elektronicznym;

( 3 ) skonsolidowane sprawozdania finansowe według MSR – w dowolnym formacie elektronicznym.

Obecnie emitenci oraz podmioty pozagiełdowe, sporządzające swoje sprawozdania finansowe zgodnie z MSR, sporządzają sprawozdania z działalności w dowolnej formie elektronicznej (art. 49 ust. 7 i art. 63d ustawy).

Z kolei w myśl rozporządzenia 2019/815 emitenci sporządzają swoje raporty roczne, a więc także sprawozdania finansowe, które wchodzą w skład tego raportu, w formacie XHTML. W przypadku sprawozdań skonsolidowanych należy je oznakować przy użyciu standardu Inline XBRL.

( B ) zmiany

Zmiana ustawy ma na celu m.in. ujednolicenie jej przepisów w zakresie stosowania jednego formatu elektronicznego przy sporządzaniu sprawozdań finansowych przez emitentów. W związku z tym przyjmuje się dla tej grupy jednostek format stosowany dla celów rocznego raportu finansowego, o którym mowa w rozporządzeniu 2019/815.

Dodatkowe zmiany odnoszą się do jednostek niebędących emitentami, ale sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z MSR. Zmiany te mają również na celu ujednolicenie przepisów dotyczących formatów e-sprawozdań finansowych tych jednostek, co zwiększy ich użyteczność. Umożliwi to również stosowanie jednolitych formatów w ramach grup kapitałowych, w których część jednostek zależnych to jednostki niebędące emitentami.

Zmiany przepisów dotyczą sporządzania sprawozdań z działalności w określonych formatach przez emitentów (XHTML) oraz przez jednostki niebędące emitentami, sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MSR (XHTML lub inny format przeszukiwalny), co pozwoli na osiągnięcie większej jednolitości w zakresie formatów sprawozdawczych.

W związku z tym, w ustawie o rachunkowości mamy dwa nowe formaty sporządzania sprawozdania finansowego.

Formaty te stosuje się w zależności od tego, czy jednostka jest emitentem, czy też nie:

→ jednolity elektroniczny format raportowania – dla emitentów,

→ format przeszukiwalny – dla nieemitentów sporządzających swoje sprawozdanie finansowe według MSR.

Wprowadzenie formatu przeszukiwalnego, jako alternatywy dla formatu XHTML, oznacza, że sprawozdanie finansowe powinno zostać sporządzone w takiej postaci, która umożliwi automatyczne przeszukanie tego sprawozdania. Przyczyni się to do zwiększenia dostępu do danych zawartych w sprawozdaniach finansowych, umożliwienia ich porównywalności oraz ułatwienia analizy informacji.

W art. 3 w ust. 1 po pkt 3b dodaje się pkt 3c i 3d w brzmieniu:

„3c) rozporządzeniu Komisji (UE) 2019/815 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/815 z dnia 17 grudnia 2018 r. uzupełniające dyrektywę 2004/109/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu raportowania;

3d) formacie przeszukiwalnym – rozumie się przez to format danych, przy użyciu którego dokument elektroniczny jest zapisany w taki sposób, że możliwe jest posłużenie się ogólnie dostępnym oprogramowaniem, przeznaczonym do odczytu lub edycji dokumentów zapisanych w tym formacie, w celu skutecznego przeszukania oraz skopiowania ciągu znaków alfanumerycznych zawartych w treści tego dokumentu”.

Zmienia się format sprawozdania z działalności zarówno jednostek niebędących emitentami, jak i jednostek będących emitentami papierów wartościowych oraz jednostek sporządzających swoje sprawozdanie finansowe według MSR:

( 1 ) w przypadku emitentów – w formacie XHTML, tj. stosowanym dla celów rocznego raportu finansowego, o którym mowa w rozporządzeniu 2019/815;

( 2 ) w przypadku pozostałych jednostek sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z MSR – w formacie XHTML lub innym formacie przeszukiwalnym.