MSSF 13 – wycena wartości godziwej

Cel i zakres MSSF 13

Celem standardu jest:

• określenie definicji godziwej wartości,
• wyznaczenie ramy wyceny wartości godziwej w jednolitym dokumencie,
• wprowadzenie wymogu ujawniania informacji o wycenie wartości godziwej.

Standard ma zastosowanie wówczas, kiedy inne wymogi standardów zobowiązują jednostkę do wyceny wartości godziwej lub ujawnienia informacji o wycenie wartości godziwej. Obecnie wartość godziwa jest wykorzystywana przede wszystkim do wyceny:

• środków trwałych (MSR 16),
• świadczeń pracowniczych (MSR 19),
• konsolidacji sprawozdań finansowych (MSR 27),
• aktywów i zobowiązań finansowych (MSR 27 i MSR 39),
• pomiaru utraty wartości aktywów (MSR 36),
• wartości niematerialnych (MSR 38),
• nieruchomości inwestycyjnych (MSR 40),
• aktywów biologicznych (MSR 41),
• zastosowania MSSF po raz pierwszy (MSSF 1),
• płatności w formie akcji (MSSF 2),
• połączeń jednostek gospodarczych (MSSF 3),
• aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży (MSSF 5).

Międzynarodowe regulacje systematycznie poszerzają listę zastosowań wyceny poszczególnych składników sprawozdań finansowych w wartości godziwej.

Wymogi dotyczące wyceny i ujawniania informacji zawarte w MSSF 13 nie mają zastosowania do:

• transakcji płatności w formie akcji objętych zakresem MSSF 2 Płatności w formie akcji,
• transakcji leasingowych objętych zakresem MSR 17 Leasing, oraz
• wycen, które wykazują pewne podobieństwa do wartości godziwej, lecz nie są wartością godziwą, takich jak możliwa do uzyskania wartość netto w MSR 2 Zapasy lub wartość użytkowa w MSR 36 Utrata wartości aktywów.

Natomiast wymóg ujawniania informacji nie ma zastosowania do:

• aktywów programu świadczeń pracowniczych wycenionych według wartości godziwej, zgodnie z MSR 19 Świadczenia pracownicze,
• inwestycji w ramach programów świadczeń emerytalnych wycenionych według wartości godziwej, zgodnie z MSR 26 Rachunkowość i sprawozdawczość programów świadczeń emerytalnych, oraz
• aktywów, w przypadku których wartość odzyskiwalna stanowi wartość godziwą pomniejszoną o koszty zbycia, zgodnie z MSR 36.

Definicja wartości godziwej

W art. 28 ust. 6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2018 r., poz. 395) można znaleźć definicję, zgodnie z którą za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.

W standardzie wartość godziwa została zdefiniowana jako cena, którą otrzymano by za zbycie składnika aktywów lub zapłacono by za przeniesienie zobowiązania w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach między uczestnikami rynku na dzień wyceny. Zatem stanowi ona wycenę opartą na danych rynkowych. W zależności od rodzaju danego aktywa dostęp jednostki do informacji rynkowych może być ograniczony, co znacznie może utrudnić wycenę. Jednak zgodnie ze standardem ustalenie wartości godziwej polega na oszacowaniu ceny danego aktywa, jaka byłaby w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach zbycia składnika aktywów lub przeniesienia zobowiązania między uczestnikami rynku w dniu wyceny i w aktualnych warunkach rynkowych.

Zgodnie z MSSF 13 wartość godziwą ustala się w czterech następujących krokach:

• krok 1 – określenie składnika aktywów lub zobowiązań, który ma podlegać wycenie,
• krok 2 – ustalenie dla danego składnika podstawowego lub najkorzystniejszego rynku,
• krok 3 – w przypadku niefinansowego składnika aktywów określenie jego najlepszego wykorzystania,
• krok 4 – wybór odpowiedniej techniki wyceny oraz danych wyjściowych.