Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej

Problem zarządzania sukcesyjnego mają rozwiązać regulacje ustawy z dnia 5 lipca 2018 roku o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, która wchodzi w życie pod koniec listopada.

Reguluje ona zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który we własnym imieniu wykonywał działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa.

Jak wskazuje art. 551 Kodeksu cywilnego, przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

• oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
• własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
• prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
• wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
• koncesje, licencje i zezwolenia;
• patenty i inne prawa własności przemysłowej;
• majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
• tajemnice przedsiębiorstwa;
• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Zgodnie z nowymi przepisami przedsiębiorstwo w spadku obejmuje także składniki niematerialne i materialne przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej, nabyte przez zarządcę sukcesyjnego w okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.

Właściciel przedsiębiorstwa w spadku

Właścicielem przedsiębiorstwa w spadku jest:

• osoba, która zgodnie z prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia albo europejskim poświadczeniem spadkowym nabyła składniki materialne i niematerialne składające się na przedsiębiorstwo, na podstawie powołania do spadku z ustawy, testamentu lub zapisu windykacyjnego (udział w przedsiębiorstwie);
• w określonych przypadkach – małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku;
• w przypadku gdy po śmierci przedsiębiorcy nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa albo udziału w tym przedsiębiorstwie – osoba, która nabyła to przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie.

Wielkość udziałów w spadku ustala się według wielkości udziałów spadkowych lub udziałów we współwłasności przedsiębiorstwa.

Zarząd sukcesyjny

Aby ustanowić zarząd sukcesyjny, niezbędne jest:

• powołanie zarządcy,
• wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji,
• dokonanie wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego.

Zawieszenie działalności gospodarczej nie stanowi przeszkody do ustanowienia zarządu sukcesyjnego.

Zarządu sukcesyjnego nie można jednak ustanowić, jeżeli została ogłoszona upadłość przedsiębiorcy.

Zarząd sukcesyjny zostaje ustanowiony z chwilą:

• śmierci przedsiębiorcy, w przypadku gdy przedsiębiorca złożył wniosek o wpis do CEIDG zarządcy sukcesyjnego,
• dokonania wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego, w przypadku gdy przedsiębiorca nie wyznaczył zarządcy sukcesyjnego przed śmiercią.

Zarządcą sukcesyjnym może być osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych.

Z kolei nie może pełnić tej funkcji osoba, wobec której prawomocnie orzeczono:

• zakaz prowadzenia działalności gospodarczej,
• środek karny albo środek zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, obejmującej działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem.