Przez kontrakt menedżerski przyjmujący zlecenie (zarządca) zobowiązuje się za wynagrodzeniem do stałego wykonywania czynności zarządu (sprawowania zarządu, zarządzania) przedsiębiorstwem zleceniodawcy (przedsiębiorcy) w jego imieniu i na jego rzecz1. Umowa o pracę zaś – zgodnie z Kodeksem pracy – to nawiązanie stosunku pracy, na mocy którego pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem2. Główna uwaga autora zostanie skupiona na kontrakcie menedżerskim, ponieważ kwestie dotyczące prawa pracy z łatwością znajdziemy w przepisach ustawy o prawie pracy.
Aspekty zawierania kontraktów menedżerskich ze szczególnym wskazaniem na konieczność wyboru formy kontraktu jako umowy cywilnoprawnej lub pracowniczej
Cechą wspólną dla wszystkich kontraktów jest przedmiot świadczenia, czyli zarządzanie określoną jednostką organizacyjną, np. przedsiębiorstwem lub jego częścią, choć nie można wykluczać również kontraktów menedżerskich na niższym szczeblu struktury organizacyjnej3. Jakkolwiek stosowanie kontraktów menedżerskich jest najbardziej charakterystyczne dla sfery gospodarczej, mogą być one wykorzystywane również jako podstawa zatrudnienia osób zarządzających innymi podmiotami. Typową cechą zawieranych kontraktów, poza samym przedmiotem pracy, jest sposób ukształtowania wzajemnych praw i obowiązków stron, szczególnie w zakresie wynagrodzenia. Wysokość wynagrodzenia jest bowiem, przynajmniej w pewnym stopniu, uzależniona od wyników ekonomicznych zarządzanej jednostki lub też od innych uzgodnionych przez strony wskaźników. Oczywiście kryteria ekonomiczne mogą być wykorzystywane przede wszystkim w sferze gospodarczej. Podstawowy problem dotyczący kontraktów menedżerskich i wiąże się z faktem, że nie zostały one w prawie polskim uregulowane w sposób wyraźny. Wyjątek stanowią umowy o zarządzanie przewidziane w odrębnych przepisach, które dotyczą jednak ściśle określonych typów jednostek organizacyjnych. W rezultacie kontrakty menedżerskie są w praktyce kształtowane zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i umowy prawa cywilnego – przede wszystkim umowy na warunkach zlecenia. Nazywając umowę kontraktem menedżerskim, strony nie przesądzają więc tego, jaka umowa zostaje zawarta. Nazwa ta stanowi swoisty dodatek, podkreślając znaczenie i specyfikę funkcji pełnionej przez menedżera, co może jednocześnie, szczególnie w odniesieniu do umów o pracę, wywoływać pewne wątpliwości4.
Zawierając kontrakt menedżerski, podmiot zatrudniający zawsze powinien postawić sobie pytanie, jaką umowę w rzeczywistości zawiera – czy jest to umowa o pracę, czy umowa cywilnoprawna. W momencie powstania sporu z osobą zarządzającą i rozstrzygania sprawy przez sąd, kwestia ta zawsze zostanie wyraźnie określona. Stąd też niewłaściwa kwalifikacja umowy może pociągać za sobą negatywne konsekwencje. Wybór kontraktu pracowniczego wiąże się ze wszystkimi ograniczeniami przewidzianymi w prawie pracy. Wybór kontraktu niepracowniczego nadaje natomiast istniejącemu stosunkowi prawnemu charakter bardziej elastyczny. Trudno byłoby jednak mówić o pełnej swobodzie stron przy dokonywaniu wyboru, bowiem rodzaj kontraktu menedżerskiego uzależniony jest od charakteru świadczonej pracy. Jeśli posiada ona cechy charakterystyczne dla stosunku pracy, konieczne będzie nawiązanie pracowniczego kontraktu. Taka sytuacja może wystąpić – na przykład – gdy menedżer pełni określoną funkcję w strukturze przedsiębiorstwa, z którą wiąże się obowiązek wykonywania poleceń służbowych oraz świadczenie pracy w określonym miejscu i czasie. Istnienie elementu podporządkowania może dotyczyć również osób zarządzających na niższym szczeblu w strukturze przedsiębiorstwa. Zawarcie pracowniczego kontraktu menedżerskiego wiąże się oczywiście z koniecznością stosowania wszystkich ochronnych norm prawa pracy5.
Pozostałe 77% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuMożesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.
