Klasyfikując instrumenty finansowe do właściwych kategorii, należy wziąć pod uwagę nie tylko rodzaj instrumentu finansowego, ale także cel jego nabycia bądź posiadania. Na przykład kupione akcje mogą być zaliczone przez jednostkę do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu (krótkoterminowe) lub aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży (długoterminowe lub krótkoterminowe), zależnie od intencji i planów jednostki. Informacja dotycząca kwalifikacji aktywów finansowych do odpowiedniej kategorii instrumentów finansowych jest istotna dla prawidłowej ich wyceny.

Wycena instrumentów finansowych zależy m.in. od tego, czy jednostka stosuje tylko przepisy ustawy o rachunkowości, czy też ma obowiązek stosowania przepisów rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie instrumentów finansowych. Oba akty prawne pozwalają na wycenę instrumentów finansowych według skorygowanej ceny nabycia.

Jednostki, które przekroczą limity dla małych podmiotów, powinny przy wycenie instrumentów finansowych uwzględniać obok postanowień ustawy o rachunkowości również przepisy rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie instrumentów finansowych.

Skorygowana cena nabycia aktywów finansowych i zobowiązań finansowych to cena nabycia (wartość), w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg rachunkowych, pomniejszona o spłaty wartości nominalnej, odpowiednio skorygowana o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszona o odpisy aktualizujące wartość.

Tabela 1. Wycena bilansowa według skorygowanej ceny nabycia [Źródło: opracowanie własne]

Lp.

Pozycja bilansowa

Sposób wyceny

Zapis ustawy o rachunkowości

1

2

3

4

1.

  • udziały w innych jednostkach
  • inwestycje zaliczone do aktywów trwałych, oprócz nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczanych do inwestycji
  • według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
  • według wartości godziwej
  • według skorygowanej ceny nabycia – jeżeli dla danego składnika aktywów został określony termin wymagalności

Art. 28 ust. 1 pkt 3

2.

Inwestycje krótkoterminowe

  • według ceny (wartości) rynkowej i według ceny nabycia lub ceny (wartości) rynkowej, zależnie od tego, która z nich jest niższa
  • według skorygowanej ceny nabycia – jeżeli dla danego składnika aktywów został określony termin wymagalności
  • w inny sposób określonej wartości godziwej, gdy dla danych krótkoterminowych inwestycji nie istnieje aktywny rynek

Art. 28 ust. 1 pkt 5

3.

Należności i udzielone pożyczki

  • w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności, z zastrzeżeniem pkt 7a (lp. 4)

Art. 28 ust. 1 pkt 7

4.

Należności i udzielone pożyczki zaliczone do aktywów finansowych

  • według skorygowanej ceny nabycia, jeśli jednostka przeznacza je do sprzedaży w okresie do trzech miesięcy – według wartości rynkowej lub inaczej określonej wartości godziwej

Art. 28 ust. 1 pkt 7a

5.

Zobowiązania

  • w kwocie wymagającej zapłaty, z zastrzeżeniem pkt 8a (lp. 6)

Art. 28 ust. 1 pkt 8

6.

Zobowiązania finansowe

  • według skorygowanej ceny nabycia, jeśli jednostka przeznacza je do sprzedaży w okresie do trzech miesięcy – według wartości rynkowej lub inaczej określonej wartości godziwej

Art. 28 ust. 1 pkt 8a

7

Inwestycje zaliczone do aktywów trwałych, inne niż nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne

  • skutki przeszacowania do cen rynkowych zwiększają kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny; spadek wartości inwestycji uprzednio przeszacowanej do wysokości kwoty, o którą podwyższono z tego tytułu kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny – zmniejsza kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

Art. 35 ust. 4

  • w pozostałych przypadkach skutki obniżenia wartości inwestycji zalicza się do kosztów finansowych. Wzrost wartości danej inwestycji bezpośrednio wiążący się z uprzednim obniżeniem jej wartości, zaliczonym do kosztów finansowych, ujmuje się do wysokości tych kosztów jako przychody finansowe
Schemat 1. Skorygowana cena nabycia
[Źródło: opracowanie własne]

cena nabycia (wartość początkowa)

-

spłaty wartości nominalnej (kapitału podstawowego)

-/+

skumulowana kwota zdyskontowanej różnicy między wartością początkową składnika
i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą
efektywnej stopy procentowej

-

odpisy aktualizujące wartość

=

skorygowana cena nabycia

Poprzez zastosowanie efektywnej stopy procentowej wartość przychodów lub kosztów przypadająca na dane okresy nie jest ewidencjonowana w takiej samej wysokości, lecz w różnych okresach w innych wartościach. Stała jest natomiast stopa rentowności aktywów bądź zobowiązań. Dzięki takiemu ujęciu przychodów i kosztów spełniony jest wymóg art. 4 ust. 2, zgodnie z którym zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, są ujmowane w księgach rachunkowych i wykazywane w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną.

Wyliczenia efektywnej stopy procentowej

W praktyce do wyliczenia efektywnej stopy procentowej dla rzeczywistych przepływów pieniężnych używa się arkusza kalkulacyjnego z wbudowaną funkcją:

  • IRR – przy płatnościach następujących w równych okresach,
  • XIRR – przy płatnościach następujących w nierównych okresach.

Przykład

Ujęcie transakcji udzielenia pożyczki przez jednostkę stosującą przepisy rozporządzenia MF

Jednostka „UDZIAŁ” udzieliła 30 maja 201xr. jednostce „POŻYCZ” pożyczki w wysokości 600 000 PLN na dwa lata. Zgodnie z zawartą umową pożyczki jednostka „POŻYCZ” będzie spłacać pożyczkę w równych ratach w wysokości 80 000 PLN na koniec każdego kwartału. Wraz z ratą jednostka „POŻYCZ” będzie spłacała odsetki ustalone w wysokości 6,67%, tj. 5000 PLN kwartalnie. Pierwszą ratę wraz z odsetkami jednostka „POŻYCZ” zapłaci 30 września 201x r.

Jednostka stosuje przepisy rozporządzenia MF, a udzielone pożyczki wycenia według skorygowanej ceny nabycia.

Pozostałe 58% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.

Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.

Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułu

Możesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.

Zobacz również

Metody wyceny aktywów własnych

Metody wyceny aktywów własnych

Wycena inwestycji jest dobra tylko wtedy, kiedy obie strony transakcji wyjdą na niej win-win. Żeby tak jednak było, obie strony działające w otoczeniu gospodarczym powinny posiadać taką samą informację, wolną od zniekształceń. Oczywiście wiemy, że tak nie jest i tak naprawdę któraś ze stron musi zawsze okazać się w dłuższej perspektywie lekko pokrzywdzona. Co zrobić, by nie być po tej gorszej stronie inwestycji? Trzeba nauczyć się kilku podstawowych metod wyceny własnych aktywów.

Czytaj więcej
Tekst otwarty nr 11-12/2023

Rozwijamy się z naszymi klientami i dla naszych klientów

Rozwijamy się z naszymi klientami i dla naszych klientów

Członek zarządu Controlling Systems o tym, jak zmieniał się controlling w Polsce na przestrzeni ostatnich 20 lat, nowych wyzwaniach oraz szansach dla rozwoju systemów controllingowych i znaczeniu czynnika ludzkiego w rozwoju controllingu.

Czytaj więcej

Polecamy

Przejdź do

Partnerzy

Reklama

Polityka cookies

Dalsze aktywne korzystanie z Serwisu (przeglądanie treści, zamknięcie komunikatu, kliknięcie w odnośniki na stronie) bez zmian ustawień prywatności, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez EXPLANATOR oraz partnerów w celu realizacji usług, zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Usługa Cel użycia Włączone
Pliki cookies niezbędne do funkcjonowania strony Nie możesz wyłączyć tych plików cookies, ponieważ są one niezbędne by strona działała prawidłowo. W ramach tych plików cookies zapisywane są również zdefiniowane przez Ciebie ustawienia cookies. TAK
Pliki cookies analityczne Pliki cookies umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania przez użytkownika ze strony internetowej w celu optymalizacji jej funkcjonowania, oraz dostosowania do oczekiwań użytkownika. Informacje zebrane przez te pliki nie identyfikują żadnego konkretnego użytkownika.
Pliki cookies marketingowe Pliki cookies umożliwiające wyświetlanie użytkownikowi treści marketingowych dostosowanych do jego preferencji, oraz kierowanie do niego powiadomień o ofertach marketingowych odpowiadających jego zainteresowaniom, obejmujących informacje dotyczące produktów i usług administratora strony i podmiotów trzecich. Jeśli zdecydujesz się usunąć lub wyłączyć te pliki cookie, reklamy nadal będą wyświetlane, ale mogą one nie być odpowiednie dla Ciebie.