Kalkulacja doliczeniowa jako element rachunku kosztów

Kalkulacja kosztów to ogół czynności obliczeniowych zmierzających do ustalenia jednostkowego kosztu wytworzenia przedmiotu kalkulacji, którym może być produkt lub usługa. Kalkulacja polega ogólnie na obliczeniu ogólnej sumy kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji oraz ustaleniu jednostkowego kosztu z wykazaniem struktury kosztów. Jej celem jest przede wszystkim ustalenie kosztu wytworzenia produktu, który obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu.

Przedmiotem kalkulacji może być:

( A ) jednostka wyrobu,

( B ) usługa,

( C ) towar,

( D ) zlecenie produkcyjne,

( E ) asortyment wyrobów itp.

Kalkulacja jest podstawowym etapem sprawozdawczego rachunku kosztów. Końcowymi obiektami kalkulacji są dające się wyrazić za pomocą liczb rezultaty pracy.

Metody kalkulacji

→ kalkulacja doliczeniowa – stosowana przy produkcji jednostkowej oraz seryjnej

→ kalkulacja podziałowa – stosowana przy produkcji masowej.

Wybór metody kalkulacji zależy od typu produkcji, formy organizacji produkcji, informacji potrzebnych do zarządzania przedsiębiorstwem oraz ich dostępności.

Kalkulacja doliczeniowa

Kalkulacja doliczeniowa polega na kalkulowaniu każdego oddzielnie, z góry określonego, przedmiotu kalkulacji (produktu lub usługi) i obliczeniu indywidualnego kosztu danego przedmiotu kalkulacji poprzez odniesienie kosztów bezpośrednich wprost na przedmioty kalkulacji oraz doliczenie kosztów pośrednich na przedmioty kalkulacji na podstawie odpowiednich rozdzielników. Ten rodzaj kalkulacji jest stosowany w przedsiębiorstwach wytwarzających produkcję małoseryjną lub różnorodną masową (odrębne kalkulowanie każdego z góry określonego przedmiotu kalkulacji). Koszty bezpośrednie odnosi się wprost na właściwe podmioty kalkulacji, natomiast koszty pośrednie dolicza się za pomocą tzw. kluczy rozliczeniowych (podziałowych).

Z produkcją jednostkową mamy do czynienia, gdy:

→ w firmie są zatrudnieni wysoko wykształceni pracownicy produkcyjni,

→ ma miejsce produkcja pojedynczych powtarzalnych lub niepowtarzalnych produktów,

→ stanowiska są przystosowane do wykonywania wszystkich faz produkcji.

Z kolei produkcja seryjna ma miejsce, gdy:

→ istnieje podział na wielko-, średnio- i małoseryjną produkcję, w zależności od długości serii,

→ istnieją stanowiska z ograniczoną możliwością produkcyjną,

→ kalkulacja jest wpisana pomiędzy produkcję jednostkową a masową,

→ produkcja wyrobu jest w ograniczonych i z góry ustalonych ilościach.