Instrumenty controllingu personalnego

W niniejszym artykule zostaną opisane wybrane narzędzia controllingu, które mają swoje zastosowanie w procesie zarządzania zasobami ludzkimi. W dużych przedsiębiorstwach, o złożonych strukturach organizacyjnych, zazwyczaj dział personalny jest rozbudowany i ma specyficzne potrzeby informacyjne. Wówczas wskazane jest zastosowanie koncepcji controllingu uszytego na miarę i obejmującego najbardziej skuteczne i wydajne instrumenty pozwalające efektywnie sterować procesami w tej sferze działalności.

Powszechnie wiadomo, że od wiedzy, umiejętności i zaangażowania pracowników w dużym stopniu zależy sukces przedsiębiorstwa. Ludzie nie powinni być traktowani jako źródło kosztów, ale jako kapitał, który należy nieustannie rozwijać i o który trzeba dbać, ponieważ w znacznym stopniu umożliwia osiąganie celów przez organizację. Dlatego dobrym rozwiązaniem jest decentralizacja władzy w całym przedsiębiorstwie w celu wzmocnienia zaufania i współpracy między ludźmi, a także poczucia, że pracownicy mają wpływ na sukces organizacji i każdy jest ważny w procesie osiągania celów. Jeśli w firmie zdecydowano się wdrożyć controlling personalny, będący jednym z ważnych elementów całego systemu controllingu przedsiębiorstwa, to oznacza, że zaimplementowano takie instrumenty i narzędzia, które pozwalają na optymalne wykorzystanie zasobów ludzkich. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że implementacja controllingu w tym obszarze, mimo szeregu korzyści, jakie może przynieść organizacji, spotyka się często z oporem pracowników spowodowanym błędnym rozumieniem controllingu i kojarzeniem go jedynie z przesadną kontrolą. Ze strony zatrudnionych może pojawić się też obawa przed nadmierną biurokratyzacją, a także zbytnią orientacją zarządu na osiąganie zysków z pominięciem aspektów socjalnych. Wszelkie trudnością związane z implementacją systemu controllingu da się przezwyciężyć, jasno komunikując pracownikom objętym tym systemem cel jego wdrożenia, dementując fałszywe wyobrażenia o potencjalnych stratach lub trudnościach i informując jednocześnie, w zrozumiały dla każdego sposób, o korzyściach z jego wdrożenia.

Controlling personalny może być wykorzystany na każdym wymienionym poniżej etapie, związanym z zarządzeniem kadrami:

• tworzenie planu zatrudnienia,
• opracowanie planu doskonalenia i rozwoju kadr,
• tworzenie planów motywacyjnych,
• ocenianie pracowników.

Dla każdego z powyższych obszarów zarządzania zasobami ludzkimi controlling oferuje mierniki służące do jego oceny. Mogą to być:

• mierniki ilościowe,
• mierniki jakościowe,
• motywacyjny system wynagrodzeń,
• budżetowanie,
• strategiczna karta wyników (balanced scorecard).

Lista instrumentów jest oczywiście znacznie dłuższa, natomiast na potrzeby niniejszego artykułu zostaną opisane jedynie wybrane narzędzia o istotnym znaczeniu dla większości organizacji.

Mierniki ilościowe

Porównanie rzeczywistej wartości miernika z jego wartością wzorcową pozwala na analizę przyczynowo-skutkową powstałych odchyleń. Dzięki temu można rozpocząć działania korygujące i podjąć decyzje, dzięki którym zostaną wyeliminowane niepożądane czynniki, które doprowadziły do różnic pomiędzy wartością pożądaną a faktycznie osiągniętą. W tabeli 1 zaprezentowano przykładowe mierniki w podziale na poszczególne obszary zarządzania zasobami ludzkimi.