Umowa cash poolingu jest umową nienazwaną, nie jest w żaden sposób uregulowana przepisami w polskim prawie. Do umowy cash poolingu zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 3531 k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według własnego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego1. Ze względu na prawo do swobodnego zawierania umów umowy cash poolingu każdorazowo konstruowane są z uwzględnieniem potrzeb przedsiębiorstw je zawierających. W niniejszym artykule uwaga zostanie poświęcona celom i rodzajom umowy, różnicom między umową cash poolingu i pożyczki oraz temu, jak umowa cash poolingu ma się do podatku VAT.
Dwa wymiary
Na początku rozważań na temat cash poolingu należy wskazać dwa jego wymiary:
- formalny – cash pooling jako wielostronny i złożony stosunek prawny,
- zmaterialny – cash pooling jako usługa i produkt bankowy.
Cash pooling to przede wszystkim usługa bankowa polegająca na konsolidacji sald rachunków bankowych uczestników tworzących grupę podmiotów powiązanych. Konsolidacja ta może przybrać formę realną (real cash pooling) bądź wirtualną (notional cash pooling)2. Cash pooling jest jednym z bardziej efektywnych narzędzi zarządzania środkami pieniężnymi. Jego stosowanie umożliwia koordynację zarządzania płynnością uczestników tego systemu, optymalizację odsetek i obniżenie kosztów bieżącego finansowania.
Jakie cechy ma umowa cash poolingu?
- Umowa cash poolingu jest umową kompleksowego zaawansowanego zarządzania płynnością finansową podmiotów – uczestników grupy.
- Umowa cash poolingu sprowadza się do zarządzania finansami w ramach jednej grupy kapitałowej lub też w ramach grupy podmiotów powiązanych ekonomicznie lub gospodarczo.
- Umowa ta występuje także pod nazwą umowy konsolidacji rachunków bankowych lub konsolidacji sald.
- Umowę cash poolingu cechuje koncentracja środków finansowych (sald) z rachunków jednostkowych podmiotów (uczestników) grupy na jednym, specjalnym, wspólnym rachunku. Zgromadzone środki finansowe (nadwyżki) podmiotów z grupy są kompensowane z niedoborami finansowymi innych pomiotów uczestniczących w grupie. Zgromadzone na wspólnym rachunku głównym środki finansowe są zarządzane w celu zoptymalizowania zysków oraz zminimalizowania kosztów finansowych uczestników porozumienia.
- Czynnościom wykonywanym w ramach umowy cash poolingu towarzyszą powtarzalność i stałość. Uczestnicy przekazują nadwyżki pieniężne w postaci sald dodatnich z własnych rachunków indywidualnych lub specjalnie wyodrębnionych subkont na rachunek główny grupy. Nadwyżki te równoważone są saldami ujemnymi.
- Zaletą umowy cash poolingu jest to, że nadwyżki środków pieniężnych z rachunków jednostkowych podmiotów z grupy podlegają skoncentrowaniu oraz umożliwiają zrównoważenie zaistniałych braków finansowych u innych podmiotów grupy. Takie wyrównanie nadwyżek z brakami finansowymi umożliwia zminimalizowanie kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy, ponieważ to kredytowanie odbywa się poprzez wykorzystanie własnych środków finansowych grupy.
- Uczestniczenie w grupie cash poolingu umożliwia ograniczenie lub obniżenie kosztów odsetkowych, które wynikałyby z zaciągnięcia zobowiązań w celu finansowania działalności. W ramach uczestnictwa w umowie cash poolingu występuje kredytowanie wewnętrzne, które jest alternatywą dla finansowania z zewnątrz. Uczestnictwo w porozumieniu cash poolingowym umożliwia też zwiększenie przychodów z tytułu odsetek, które zostały zgromadzone zarówno z własnych środków uczestnika grupy, jak i ze środków innych podmiotów (uczestników) grupy.
- Umowa cash poolingu skierowana jest głównie do wielooddziałowych przedsiębiorstw mających wiele oddzielnych rachunków bankowych oraz przedsiębiorstw powiązanych ze sobą w ramach grupy kapitałowej. Umowę tę stosować mogą także sklepy zrzeszone w sieci handlowej oraz inne podmioty powiązane ze sobą w sposób ekonomiczny bądź gospodarczy.
Cele umowy cash poolingu
Celem umowy jest m.in. zaistnienie sytuacji, gdy saldo odsetek otrzymanych jest wyższe od salda odsetek zapłaconych w ramach umowy cash poolingu, w porównaniu z wynikiem sald, jaki miałby miejsce, gdyby dany pomiot nie uczestniczył w umowie cash poolingu, ale pożyczył z innych źródeł środki finansowe na działalność gospodarczą i jednocześnie lokował swoje środki w inne alternatywne formy3. Zgodnie z interpretacją indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 24 lutego 2010 r., IPPP3/443-119/10-2/IB celem usługi cash poolingu jest zwiększenie efektywności gospodarczej podmiotów uczestniczących w przedsięwzięciu poprzez odpowiednie wykorzystanie sumy dziennych sald występujących na rachunkach wszystkich spółek z grupy. Mechanizm działania wspomnianej usługi polega na tym, że każdy z uczestniczących w cash poolingu podmiotów wśród rachunków posiadanych w X Bank ma również tzw. rachunek koncentrujący, prowadzony odrębnie dla każdej waluty. Na zakończenie dnia roboczego bank ustala ogólne saldo każdego z uczestników cash poolingu. Ustalenie to następuje poprzez stwierdzenie sald poszczególnych rachunków koncentrujących każdego z uczestników cash poolingu (saldo danego rachunku koncentrującego, prowadzonego dla danego uczestnika cash poolingu, jest wynikiem operacji dokonywanych w danym dniu na wszystkich jego rachunkach i przeniesienia stanów rachunków na zakończenie tego dnia roboczego na rachunek koncentrujący w danej walucie).
Podsumowując, celem usługi cash poolingu jest zwiększenie efektywności gospodarczej podmiotów uczestniczących w przedsięwzięciu, poprzez odpowiednie wykorzystanie sumy dziennych sald występujących na rachunkach wszystkich spółek z grupy.
Pozostałe 62% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuMożesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.
