Gospodarka Polski

Aktywność w przemyśle, budownictwie i handlu słabnie

•  Sierpniowe dane z polskiego przemysłu potwierdziły, że lipcowe odbicie produkcji było tylko przejściowym zaburzeniem w trendzie spadkowym. Wzrost produkcji przemysłowej wyhamował w sierpniu do 0,5% r/r, a w budownictwie utrzymał się głęboki spadek (–5% r/r). Tym razem, w odróżnieniu od poprzednich miesięcy, wynik nie był zaburzony różnicą w liczbie dni roboczych w porównaniu z poprzednim rokiem.

•  W kolejnych miesiącach należy się spodziewać kontynuacji negatywnych tendencji. Dane na temat produkcji za wrzesień będą wyglądać szczególnie niekorzystnie, ponieważ poza ogólną tendencją do hamowania aktywności będą pod silnym wpływem mniejszej liczby dni roboczych niż przed rokiem (tym razem różnica będzie wynosić aż dwa dni!). Nasza prognoza produkcji za wrzesień (zarówno przemysłowej, jak i budowlanej) jest na znacznie niższym poziomie niż oczekiwania rynkowe.
•  Wzrost sprzedaży detalicznej spowolnił w sierpniu 2012 r. do 5,8% r/r nominalnie i 2,3% r/r realnie. Przyczyniło się do tego m.in. załamanie popytu na samochody (–9,5% m/m, –2% r/r). Jednak w pozostałych kategoriach również widoczna była słaba dynamika popytu konsumpcyjnego – według naszych szacunków wzrost sprzedaży detalicznej po wyłączeniu pojazdów i paliw wyniósł 3,8% r/r (tyle co w lipcu, ale mniej niż w poprzednich miesiącach). Dane o obrotach w handlu detalicznym (obejmujące również jednostki zatrudniające mniej niż 9 pracowników, ale nieuwzględniające m.in. sprzedaży samochodów) wskazują na stagnację popytu konsumentów – roczna dynamika bliska zeru.
•  Wyraźne pogorszenie nastrojów konsumentów (patrz niżej), spadek realnych dochodów oraz niepewność dotycząca perspektyw zatrudnienia będą ograniczały wzrost popytu konsumpcyjnego w kolejnych miesiącach i kwartałach.

Wskaźniki wyprzedzające zapowiadają dalsze spowolnienie

•  Badania na temat bieżącej i przewidywanej koniunktury ekonomicznej wskazują na dalsze pogarszanie sytuacji w krajowej gospodarce. Indeks PMI dla polskiego przemysłu spadł we wrześniu wyraźnie poniżej prognoz, do 47 pkt – najniższego poziomu od lipca 2009 r. Poza kategoriami, które już od dłuższego czasu poruszają się w trendzie spadkowym (subindeksy dla produkcji i zamówień znalazły się we wrześniu na najniższych poziomach od czerwca 2009 r.), zwraca uwagę fakt, że pierwszy raz od marca spadło zatrudnienie. Subindeks dla tej kategorii zanotował najniższy poziom od początku roku i drugi najniższy od 32 miesięcy.
•  Bardzo niepokojące tendencje pokazują wskaźniki koniunktury GUS, które zanotowały kolejny miesiąc mocnych spadków we wszystkich sektorach. Najmocniejsze pogorszenie nastrojów widoczne jest w budownictwie (indeks po korekcie sezonowej najgorszy w historii). Przypomnijmy, że mocny spadek tego indeksu w czerwcu z wyprzedzeniem zapowiedział załamanie dynamiki produkcji budowlano-montażowej. Wyraźne spadki zanotowały też indeksy w przemyśle i handlu detalicznym (w tym sektorze indeks blisko dołka z 2009 r.).
•  Nastroje konsumentów również pogarszają się w szybkim tempie, zbliżając się do minimów z 2009 r.
•  Mimo pewnej poprawy PMI w przemyśle strefy euro i Niemiec ogólny obraz sytuacji, jaki wyłania się z indeksów koniunktury dla strefy euro, wskazuje na wyraźny spadek PKB w III kwartale. Co gorsza, koniunktura w krajach „rdzenia” strefy euro pogarsza się, coraz bardziej upodabniając się do sytuacji na peryferiach Europy.
•  Według wiceprezes GUS Haliny Dmochowskiej tempo wzrostu PKB w Polsce spowolni w III kwartale tylko nieznacznie w porównaniu z poziomem 2,4% r/r zanotowanym w II kwartale. Nasze prognozy wskazują, że wzrost gospodarczy spowolnił w III kwartale poniżej 2% r/r, a na przełomie roku może obniżyć się do 1% r/r.

Rynek pracy nadal w stagnacji

•  Wzrost płac w sektorze firm lekko przyspieszył w sierpniu (do 2,7% r/r). Jednak dane po odliczeniu wypłat z zysku wskazują na silne hamowanie dynamiki wynagrodzeń w ostatnich miesiącach (z 3,6% r/r w czerwcu do 2,6% r/r w sierpniu).
•  Przeciętne zatrudnienie po raz kolejny obniżyło się w skali miesięcznej, a roczna dynamika pozostała na zerowym poziomie. Od początku roku ubyło już ok. 30 tys. etatów wobec wzrostu o ok. 20 tys. w takim samym okresie 2011 r.
•  Stopa bezrobocia rejestrowanego wzrosła w sierpniu do 12,4%, co jest nietypowe jak na ten miesiąc (zazwyczaj występuje sezonowy spadek). Stopa bezrobocia według BAEL po korekcie sezonowej wzrosła do 10,1% z 10% w poprzednich miesiącach.
•  Dane wskazują, że wzrostowa tendencja bezrobocia przy stagnacji popytu na pracę wynika z szybkiego wzrostu aktywności zawodowej, głównie w grupie osób w wieku przedemerytalnym. To z kolei jest efektem malejącej liczby wczesnych odejść na emeryturę. Zmniejszanie się szans na znalezienie zatrudnienia dotyka w największym stopniu osoby młode i jest czynnikiem zniechęcającym do zwiększania aktywności w najmłodszej grupie wiekowej.

Mniejszy wzrost PKB potrzebny do wzrostu zatrudnienia

•  Według raportu NBP na temat sytuacji na rynku pracy od 2007 r. pogłębia się rozbieżność między długookresowym tempem wzrostu PKB a długookresową dynamiką zatrudnienia w Polsce. W efekcie dynamika PKB potrzebna do wygenerowania wzrostu zatrudnienia w gospodarce wydaje się obecnie niższa niż w przeszłości. Według badań to głównie sektor usługowy odpowiada za wzrost zatrudnienia pomimo słabnącej aktywności gospodarczej.
•  Z drugiej strony sugeruje to, że odzyskanie wysokiego tempa wzrostu produktywności pracy w przyszłości może być utrudnione.

Presja inflacyjna nam nie grozi

•  Inflacja CPI spadła w sierpniu do 3,8% r/r, mniej więcej zgodnie z oczekiwaniami, do czego przyczynił się głównie efekt wysokiej bazy (podwyżki cen usług telekomunikacyjnych w sierpniu 2011). We wrześniu oczekujemy ponownego wzrostu inflacji do ok. 4%, a w kolejnych miesiącach powinien rozpocząć się trwalszy trend spadkowy, który sprowadzi CPI do 3% w grudniu i do celu inflacyjnego pod koniec I kwartału 2013 r.
•  W sierpniu spadły wszystkie cztery miary inflacji bazowej. Inflacja po wyłączeniu cen żywności i energii wyniosła 2,1% r/r (2,3% r/r w poprzednich trzech miesiącach). Dynamika PPI wyhamowała trzeci miesiąc z rzędu, do 3,1% r/r, najniższego poziomu od ponad dwóch lat; od maja wzrost PPI obniżył się już o ponad 2%.
•  Ostatnie publikacje potwierdzają, że trudno mówić o zagrożeniu presją inflacyjną.

Przyspieszenie w handlu zagranicznym jedynie przejściowe

•  Roczne dynamiki eksportu i importu mocno wzrosły w lipcu (do 12,7% r/r i 4,2% r/r). Wynikało to w dużym stopniu – podobnie jak odbicie w produkcji przemysłowej – z czynników przejściowych (m.in. niska baza). W kolejnych miesiącach oczekujemy powrotu trendu spadkowego w handlu zagranicznym.Wskazówką na temat perspektyw eksportu są m.in. dane dotyczące sierpniowej produkcji przemysłu, która wyraźnie spowolniła, a także wrześniowe badanie PMI, według którego zamówienia eksportowe nadal spadają.
•  Zadłużenie zagraniczne Polski wzrosło w II kwartale 2012 r. do najwyższego poziomu w historii – 264 mld euro, tj. 72% PKB (głównie w wyniku wzrostu zadłużenia sektora publicznego). Jednocześnie zadłużenie krótkoterminowe lekko spadło, a jego pokrycie przez rezerwy obowiązkowe wzrosło (do ok. 144%). Międzynarodowa pozycja inwestycyjna Polski lekko się poprawiła w II kwartale, choć nadal pozostaje mocno ujemna (–238 mld euro, ok. 65% PKB).