Analiza wartości contingency dla przedsięwzięcia inwestycyjnego

W niniejszym artykule przedstawione zostaną w sposób syntetyczny ryzyka, na które jest narażone to przedsięwzięcie inwestycyjne oraz rezerwy na odchylenia (tzw. contingency), będące pojęciem rzadko świadomie rozpatrywanym, chociaż często stosowane zarówno w harmonogramie, jak i budżecie inwestycji.

Celem analizowanego przedsięwzięcia, budowy krytego basenu publicznego jest zapewnienie odpowiedniego zaplecza rekreacyjno-sportowego dla mieszkańców gminy. Basen powstanie na terenie osiedla mieszkaniowego – około 10.000 mieszkańców, w miejscu placu targowego naprzeciw szkoły podstawowej. Inwestorem jest Gmina. Cały obiekt ma być przystosowany do użytkowania zarówno w czasie letnim, jak i zimą. Będzie wyposażony w niezbędną infrastrukturę – ogrzewanie i wentylację. W hali basenu możliwe będzie prowadzenie zajęć sportowych oraz nauki pływania, a także zajęć rekreacyjnych i adresowanych typu aquaaerobik, zajęcia dla kobiet w ciąży, nauka pływania dla niemowląt oraz małych dzieci itp. Łączne koszty przedsięwzięcia ustalone na podstawie podpisanych umów wynoszą 28,3 mln PLN.

We wcześniejszym artykule na łamach Controllingu i Rachunkowości Zarządczej wskazano, że contingency powinno być postrzegane przez pryzmat tworzenia następujących buforów w planach projektów inwestycyjnych:

1. rezerwy środków finansowych;
2. kapitału ryzyka w projekcie inwestycyjnym;
3. górnej granicy wydatków kapitałowych przedsiębiorstwa w związku z realizacją analizowanego projektu inwestycyjnego;
4. maksymalnego czasu trwania projektu (górna granica dla harmonogramu realizacji);
5. sterowania postępowaniem uczestników projektu inwestycyjnego.

Identyfikacja ryzyka analizowanego przedsięwzięcia

Poniżej opisano różne ryzyka dotyczące analizowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Oprócz ryzyk, które wynikają w dużej mierze z charakteru prowadzonej działalności i są stosunkowo proste do przewidzenia oraz możliwe do zabezpieczenia, wskazano też ryzyka krytyczne, które mogą w istotny sposób zaburzyć funkcjonowanie inwestycji. Wystąpienie ryzyk krytycznych może być dużym obciążeniem dla finansów inwestycji, a nawet zagrozić jej istnieniu w przyszłości. Tym bardziej należy próbować je wyodrębnić i przeanalizować, co może być punktem wyjścia do zabezpieczenia się przed ich skutkami. Jako główne kryterium identyfikacji opisywanych ryzyk przyjęto podział wynikający z możliwości ich wystąpienia w poszczególnych etapach realizacji inwestycji z odniesieniem do ich wpływu na budżet, harmonogram i jakość oraz z określeniem rodzaju determinujących je czynników. Przy każdym ze zidentyfikowanych ryzyk nastąpi też próba określenia jego kosztu.

Zostaną wyszczególnione, opisane i wycenione następujące ryzyka:

1. Etap przygotowania inwestycji:
   • Ryzyko wyboru lokalizacji i pierwotnych założeń
   • Ryzyko wzrostu budżetu inwestycji
   • Ryzyko zmiany harmonogramu inwestycji
   • Ryzyko nieplanowanego obciążenia budżetu
   • Ryzyko błędów przy projektowaniu
2. Etap realizacji inwestycji, czyli budowy:
   • Ryzyko pogodowe w okresie budowy
   • Ryzyko braku rozruchu basenu lub źle przeprowadzonego rozruchu
   • Ryzyko braku zgodności politycznej i gospodarczej podmiotów zarządzających gminą, inaczej ryzyko złego zarządzania
   • Ryzyko opóźnienia oddania obiektu w użytkowanie
3. Etap eksploatacji:
   • Ryzyko pogodowe w okresie eksploatacji
   • Ryzyko nadmiernych promocji
   • Ryzyko kosztów mediów
   • Ryzyko kosztów robocizny
   • Ryzyko braku chętnych na wynajem pomieszczeń uzupełniających
   • Ryzyko wypadku oraz wypadku zbiorowego w okresie eksploatacji
   • Ryzyko awarii
   • Ryzyko zanieczyszczenia wody basenowej
   • Ryzyko kryzysu w branży budowlanej oraz upadku firmy budującej basen
   • Ryzyko wypadku zbiorowego
   • Ryzyko niewypłacalności gminy
   • Ryzyko katastrofy budowlanej obiektu w czasie eksploatacji wywołane zdarzeniami losowymi lub niewłaściwym użytkowaniem obiektu.

Powyższe ryzyka zostaną przedstawione w następującym porządku: ryzyka zmaterializowane, ryzyka kolejnych etapów inwestycji oraz ryzyka sytuacji ekstremalnych, ocenione za pomocą stress testu. Część z tych ryzyk wiąże się z możliwością utworzenia buforów w planie przedsięwzięcia inwestycyjnego.